TÜRKİYE’DE ÜRETİLEN ÇAM BALININ FİZİKSEL, KİMYASAL VE MİNERAL MADDE PROFİLİ (GÜDÜMLÜ PROJE)
Ülkemizde üretilen çam ballarında başta C4 sorunu olmak üzere ülkesel bazda çam balının kriterleri bakımından bilimsel çalışmalardaki yetersizlikler bu projenin hayata geçirilmesini zorunlu hale getirmiştir.
Proje 2015 yılında başlamış, 2018 yılında sona erecektir, TAGEM tarafından yürütülmekte olup, koloni temini ve saha çalışmaları proje dahindeki il birlikleri (Muğla, Aydın, İzmir, Çanakkale, Balıkesir, Antalya, Manisa) tarafından, numunelerin toplanması, hasat ve alınan numunelerin laboratuarlara gönderimi Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından, analizler ise Konya Gıda Kontrol Laboratuarı, Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü ve Ordu Arıcılık Araştırma İstasyonu tarafından yapılmaktadır.
21 Nisan 2014 tarihinde proje ortaklarının da katılımı ile ilk toplantı gerçekleştirilmiştir. Projede izlenilecek yol haritası ve yapılacak analizler ile diğer usul ve esaslar bu toplantıda netlik kazanmıştır. 2015 yılı Şubat ayında gerçekleştirilen TAGEM yıllık değerlendirme toplantısında ‘Türkiye’de Üretilen Çam Balının Fiziksel, Kimyasal ve Mineral Madde Profili’ isimli projenin, TAGEM yürütücülüğünde uygulanılması kararına varılmıştır. Nihayet çam balımızın kimliğini ortaya koyacak oldukça geniş katılımlı ve kapsamlı bir projenin hayata geçirilecek olması başta çam balı üreticilerimizi olmak üzere tüm arıcılık camiasında olumlu bir gelişme olarak karşılanmıştır.
Proje uzun soluklu bir çalışma olup, 2015 yılı çam balı üretim döneminde başlamıştır ve 3 yıllık bir çalışmayı içermektedir. Projenin uygulandığı iller Muğla, Aydın, Antalya, İzmir, Çanakkale, Balıkesir ve Manisa’dır. Belirtilen illerdeki Arı Yetiştiricileri Birlikleri proje ortakları olarak görev alacak olup arılı kolonilerin temini ve bakımını üstlenmektedirler. Belirlenen bu illerde toplam 45 çam balı üretim alanları, proje uygulama noktaları olarak belirlenmiş olup 21 nokta sadece Muğla ilimizde yer almaktadır.
Proje, TAGEM (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü) yürütücülüğünde ve çalışmanın her aşaması kontrollü ve denetimli şartlarda yapılacak olması projenin önemini arttırmaktadır.
Proje ile, ülkemiz çam balının neredeyse tamamına yakın bir bölümünü üreten Muğla, Aydın, Antalya, İzmir, Çanakkale, Balıkesir ve Manisa illerinde üretilen çam balının, fiziksel (nem, kırılma indisi, renk, elektrik iletkenliği, kül, viskozite, optik çevirme ve polarizasyon), kimyasal(karbon izotop oranı-C4, şeker bileşenleri-glikoz/fruktoz oranı, sakkaroz, maltoz, prolin, diastaz sayısı, serbest asitlik) ve mineral madde( fosfor, kalsiyum, sodyum, potasyum, magnezyum ve demir ) seviyeleri belirlenecektir. Araştırma; Türkiye de üretilen çam balının kimyasal, fiziksel ve mineral madde içeriği ile ilgili bilgilere katkı sağlayacağı gibi Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğinde bulunan C4 değeri ile ilgili tereddütleri ortadan kaldıracak bilimsel bir veri sağlayacaktır.
Çalışma sonucunda proje çıktıları yasal düzenleyiciler tarafından kullanılabilecektir. AB direktiflerine göre hazırlanmış Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliğinin güncel hale getirilmesine veri teşkil edecektir.
Elde edilen verilerin Tük Gıda Kodeksi bal tebliğinde salgı balı için belirtilen verilerden farklı bulunması durumunda sonuçlar Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğüne bildirilerek mevzuat çalışmalarında değerlendirilebilecek veriler elde edilecektir.
Proje çıktıları ulusal ve uluslararası yayın haline getirilerek çam balı ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalarla ortaya konulan bilgilere katkı sağlayacaktır.
Çam balı üretiminde yıllar ve iller arasındaki farklılıklar incelenerek kriterler açısından farklılıklar ve benzerlikler ortaya konulacaktır.
Sonuç olarak; çam balımızda yıllardan beri süregelen sorunlarımızın ülkesel bir bilimsel çalışmayla araştırılıp çözümlenecek olması, ayrıca dünya üretiminde söz sahibi olduğumuz çam balımızın kriterlerinin yine Türkiye tarafından belirlenecek olması son derece mutluluk verici bir noktaya geldiğimizin göstergesidir. Bu çalışma ülkemizde ballar üzerine bilimsel çalışmaların yetersizliğine son verecek, gelecek yıllarda yapılacak çalışmalara da ışık tutacağı bir gerçektir. Bu bağlamda projenin tüm arıcılarımıza ve arıcılık sektörümüze hayırlı olmasını diliyoruz.